Proefapen in Leuven

Op dit moment zitten zo'n veertig apen in het proefdiercentrum van de KU Leuven¹. De apen zijn afkomstig van Hartelust (Tilburg) en van het BPRC (Rijswijk).² De dieren hebben het zwaar te verduren. Hersenoperaties, waterrestrictie, stroomstoten en verslaafd gemaakt aan cocaïne. Het gebeurt allemaal in het Belgische apenlaboratorium van de KU Leuven.

Hersenexperimenten

Aan de KU Leuven wordt experimenteel hersenonderzoek verricht op resusapen. Om hun hersenactiviteit te kunnen meten, worden de proefapen 'gebruiksklaar' gemaakt. Via boorgaten in hun schedel worden elektroden geïmplanteerd in de hersenen. Met cement wordt een ‘stammetje’ aan de schedel vastgehecht. Dit stammetje dient om de kop van de apen te fixeren tijdens de latere hersenmetingen. De apen worden meerdere jaren (her)gebruikt aan de KU Leuven. Sommige dieren ondergaan tijdens deze lange periode als proefdier meerdere hersenoperaties om losgekomen of beschadigde implantaten te vervangen.¹

Voor het verdere verloop van de hersenstudies worden de proefapen vastgebonden in primatenstoelen voor een beeldscherm. Het hoofd is onbeweeglijk vastgemaakt met behulp van het stammetje zodat ze niet kunnen wegkijken van het scherm. De apen worden maandenlang intensief getraind om hun blik te focussen op bepaalde vormen die op het scherm verschijnen. Terwijl ze naar de beeldschermen staren, wordt de activiteit in hun hersenen gemeten via de ingeplante elektroden.¹

Altijd dorst

Het kost de apen veel moeite om de voor hen onnatuurlijke opdrachten voor het beeldscherm aan te leren en uit te voeren. Om hen zo ver te krijgen, worden de dieren op een strikt waterdieet gezet. De apen hebben dorst wanneer ze uit hun kooi worden gehaald voor de trainingen en de hersenmetingen. Om een paar druppels water of sap te bemachtigen, moeten ze de opdrachten correct uitvoeren.¹ Het onthouden van een fundamentele basisbehoefte zoals water is een wrede dwangmethode om dieren te onderwerpen aan de eisen van de onderzoekers.

Proefapen krijgen stroomstoten

Voor onderzoek naar de ontwikkeling van epilepsie kregen twee mannetjesapen, genaamd 'K' en 'S', elektroden ingeplant voor het toedienen van elektrische stroom. De elektrische stroomstoten zijn bedoeld om hersenschade bij de apen te creëren, om zodoende epileptische aanvallen op te wekken. De stroomstoten worden toegediend terwijl de apen de klassieke opdrachten uitvoeren, vastgebonden in de primatenstoel voor het beeldscherm.

Deze experimenten sleepten meer dan een jaar aan. Naarmate de maanden vorderden, ontwikkelden ‘K’ en ‘S’ steeds heviger epileptische aanvallen. Tijdens de aanvallen rolden de ogen van de apen heen en weer, ze smakten onbeheerst met de lippen en verloren de controle over de bewegingen in hun vier ledematen.

'K' en 'S' werden na afloop van het experiment afgemaakt.³ Zij werden respectievelijk 16 en 17 maanden lang dagelijks gebruikt voor deze dierproeven. Alleen in het weekend kregen de apen vrijaf. Zij ondergingen meer dan 300 elektrische stroomstoten. De ingeplante elektroden bleken na verloop van tijd niet meer goed te functioneren, waardoor ze opnieuw geopereerd moesten worden.²

Verslaafd aan cocaïne

Aan de KU Leuven wordt ook zeer controversieel verslavingsonderzoek met apen uitgevoerd. Proefapen worden verslaafd gemaakt aan cocaïne opdat de onderzoekers kunnen bestuderen welke veranderingen er in de hersenen plaatsvinden naarmate het verslavingsproces vordert.

Het algemene opzet van deze experimenten verloopt volgens de klassieke procedure: na de voorbereidende hersenchirurgie om het stammetje en elektroden in de hersenen aan te brengen, worden de apen vastgebonden in primatenstoelen voor de metingen van hersenactiviteit. Maar in de verslavingsexperimenten krijgen ze via een katheter ook cocaïne-shots toegediend terwijl ze opdrachten uitvoeren voor het beeldscherm.⁴

Toen de cocaïne experimenten op apen bekend raakten via de media, brak een storm van verontwaardiging los bij het publiek. Ondanks de vele protesten blijven de Leuvense onderzoekers onverminderd doorgaan met omstreden experimenten op apen.