Inhoud
Ook Zeeland wil damherten afschieten
Op 13 maart 2025 stelde het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Zeeland een ontwerp omgevingsvergunning populatiebeheer van damherten op. De provincie is voornemens damherten dood te schieten in de leefgebieden Manteling van Walcheren, Kop van Schouwen en Haringvreter. De vergunning zou geldig worden van 1 september 2025 tot en met 31 augustus 2031.
Fauna4Life en stichting Animal Rights dienden op 25 april een zienswijze in tegen dit plan.
In de tekst van het ontwerpbesluit staat dat de kwaliteit van de Natura 2000 gebieden Manteling van Walcheren en Kop van Schouwen achteruit is gegaan door onder andere effecten van stikstofdepositie, klimaatverandering, verlaging van de waterstand. Daardoor zijn deze gebieden verruigd en verzuurd. Vervolgens wordt aangegeven dat begrazing door onder andere damherten in dat geval een positieve invloed kan hebben, maar wordt vervolgens gesteld dat een hoge begrazingsdruk een negatief effect kan hebben. Daarbij wordt niet aangegeven bij welke hoeveelheden damherten het omslagpunt dan zou worden bereikt. Ook wordt niet aangegeven wanneer dan precies zou moeten worden ingegrepen om de vermeende schade aan flora- en fauna te voorkomen.
De natuur staat natuurlijk in het hele land onder grote druk, ook in gebieden waar geen sprake is van begrazing door grote hoefdieren. Op geen enkele manier is aangetoond dat de achteruitgang van verschillende planten- en diersoorten in de onderhavige gebieden het gevolg is van de aanwezigheid van de huidige aantallen damherten.
Dat betekent dat de noodzaak voor het afschot van damherten niet is aangetoond.
Bovendien is op geen enkele manier aangetoond dat het gebruik van de vergunning die de provincie voornemens is te gaan verlenen, tot een daadwerkelijke oplossing van de gesignaleerde problemen zal leiden.
Op grond van bovenstaande komen Fauna4Life en Animal Rights tot de conclusie dat de ontwerp-vergunning niet voldoet aan de eisen die de wet hieraan stelt en verzoeken de provincie Zeeland dan ook dringend om de vergunning niet te verlenen.
Update
Het college van gedeputeerde staten van de provincie Zeeland negeert de zienswijzen en besluit op 10 juni 2025, gepubliceerd 11 juni 2025, in het kader van artikel 5.1 tweede lid, aanhef en onder g, van de Omgevingswet, een omgevingsvergunning te verlenen aan de Faunabeheereenheid Zeeland voor populatiebeheer van de soort ‘Damhert’ met het geweer in de leefgebieden Manteling van Walcheren, Kop van Schouwen en Haringvreter. De vergunning wordt verleend in het belang van de bescherming van de wilde flora en fauna en de instandhouding van natuurlijke habitats.
Op 22 juli gaan Animal Rights en Fauna4Life (pro forma) in beroep tegen dit besluit.
Op 23 juli 2025 maakt Zeeland bekend dat zij het voornemen hebben vergunning te verlenen aan de stichting Faunabeheer Eenheid Zeeland voor uitbreiding van de tijden waarop het beheer van damherten in het leefgebied Manteling van Walcheren mag plaatsvinden. Er mag nu ook 's nachts geschoten worden met geluidsdemper.
Op 26 augustus leveren we de gronden van het beroep aan.
Volgens Animal Rights en Fauna4Life wordt in het bestreden besluit te eenzijdig gefocust op damhertenbegrazing, zonder een evenwichtige afweging van andere oorzaken en mogelijke oplossingen. Daarmee ontbreekt een zorgvuldige en draagkrachtige motivering.
Toetsingskader
Er moet in álle gevallen aan drie criteria worden voldaan, alvorens van een verbodsbepaling afgeweken kan worden, te weten:
- Er bestaat geen andere bevredigende oplossing dan het verrichten van de activiteit (doodschieten);
- En er moet sprake zij van één van de belangen voor afwijking van de verboden (noodzaak);
- De activiteit mag geen afbreuk doen aan het streven de populaties van de betrokken soort in hun natuurlijke verspreidingsgebied in een gunstige staat van instandhouding te laten voortbestaan.
Vanuit dit toetsingskader voeren Animal Rights en Fauna4Life aan dat niet is voldaan aan deze cumulatieve vereisten en derhalve ten onrechte een vergunning is verleend. Samengevat komt dat neer op:
- Er bestaan andere bevredigende oplossingen;
Afschot van damherten biedt geen bevredigende oplossing;
Niet (voldoende) is aangetoond dat het afschot nodig is in het belang van de bescherming van de wilde flora- en fauna en van de instandhouding van natuurlijke habitats.
Noodzaak?
De aanwezigheid van een wettelijk belang is een voorwaarde waaraan moet worden voldaan om toestemming te kunnen verlenen voor een afwijking van een verbodsbepaling, zoals gedaan in het bestreden besluit. Uit het bestreden besluit blijkt dat de omgevingsvergunning gebaseerd is op “het belang van de bescherming van de wilde flora of fauna, of in het belang van de instandhouding van de natuurlijke habitats”.
Fauna4Life en Animal Rights betwisten dat het college voldoende heeft aangetoond dat het afschot van damherten noodzakelijk en doeltreffend is in het belang van de bescherming van de wilde flora en fauna of de instandhouding van natuurlijke habitats.
Andere bevredigende oplossingen
Het wettelijk toetsingskader vereist ook dat voorafgaand aan het toestaan van het doden van dieren eerst zorgvuldig wordt onderzocht en onderbouwd in hoeverre andere maatregelen bevredigend kunnen zijn. Het is dus niet voldoende om te stellen dat bepaalde maatregelen zijn getroffen of overwogen; er moet sprake zijn van een volledige, concrete en objectieve motivering.
Ook wanneer dat slechts ‘ten dele’ is. Pas nadat is vastgesteld dat deze andere oplossingen ontoereikend zijn om het probleem volledig weg te nemen, kan – met een deugdelijke motivering – tot afschot worden overgegaan voor het resterende deel van het probleem.
Een dergelijke motivering ontbreekt in het bestreden besluit.
Afschot van damherten biedt geen bevredigende oplossing
Een nauwkeurige en wetenschappelijke onderbouwing over de geschiktheid van afschot, ter bescherming van de wilde flora- en fauna en de instandhouding van natuurlijke habitats, is door het college niet gegeven. Het Faunabeheerplan geeft juist aanleiding voor twijfel aan de effectiviteit van afschot:
“Vooral opvallend voor leefgebied Manteling van Walcheren is dat de populatie damherten niet af lijkt te nemen, terwijl het afschot jaarlijks wel gerealiseerd wordt.”
Animal Rights en Fauna4Life concluderen dat het college geen wetenschappelijk onderbouwde grondslag heeft aangereikt dat afschot een geschikt en effectief middel is om het nagestreefde doel te bereiken. Sterker nog: de gegevens wijzen in de richting van ineffectiviteit en vicieuze cirkels.
Slotsom
Animal Rights en Fauna4Life stellen dat Zeeland ten onrechte is overgegaan tot het verlenen van een vergunning voor een flora- en fauna-activiteit voor het afschot van damherten in een drietal Natura 2000-gebieden binnen de provincie Zeeland, zijnde Manteling van Walcheren, Kop van Schouwen en de Haringvreter.
De noodzaak van het afschot ten behoeve van het belang van de bescherming van de wilde flora- en fauna en de instandhouding van natuurlijke habitats is onvoldoende aangetoond.
Tevens ligt aan de bestreden vergunning ten onrechte geen deugdelijke afweging van andere bevredigende oplossingen ten grondslag en is niet aangetoond dat het afschot daadwerkelijk bijdraagt aan de beoogde doelstelling.
