Dierenpolitie treedt wel op waar NVWA verzaakt: levend dier ter destructie aangeboden

Een van de vele uitwassen van de harteloze en gewetenloze vee-industrie is het aanbieden van nog levende dieren ter destructie. Animal Rights vraagt al jaren de documenten op door informatieverzoeken via de Wet open overheid (Woo).

Uit de recentste documenten blijkt dat de dierenpolitie wel doet wat de NVWA al jaren weigert en waarvan het landbouwministerie beweert dat het niet kan, namelijk strafrechtelijk optreden tegen een veeboer die een levend dier langs de kant van de weg dumpt als afval ter destructie.

Animal Rights deed het eerste informatieverzoek nadat bleek dat Rendac een standaard, voorgedrukt formulier gebruikt om veeboeren er op te wijzen dat ze geen nog levende dieren tussen de kadavers mogen stoppen. ”Als je een dergelijk formulier standaard aan je chauffeurs moet meegeven, kan je op je vingers natellen dat deze misdaad met enige regelmaat voorkomt,” zei Animal Rights destijds.

Topje van de ijsberg
Sterker nog, Animal Rights gaat er van uit dat deze door de NVWA verstrekte meldingen slechts het topje van de ijsberg zijn. De Rendac chauffeurs houden natuurlijk geen uitgebreide controles. Ze keren de kadavertonnen met biggen, konijnen en pluimvee niet om om ieder individueel dier te inspecteren en zijn ook geen experts op dat gebied. Ook zal menig geval eenvoudigweg niet gemeld worden.

Het grote aandeel varkens en runderen in de meldingen vloeit logischerwijs voort uit het feit dat deze dieren individueel aangeboden worden en apart met een grijper geladen moeten worden. Dat dieren nog leven is dan eenvoudiger te constateren, terwijl de tonnen vol pluimvee, konijnen en biggen omgekeerd worden boven de laadbak zelf.

Daarnaast zullen ook nog veel dieren creperen tussen het tijdstip dat ze aan de weg worden gelegd - meestal de dag of avond er voor - en het tijdstip - vaak de volgende ochtend - dat Rendac ophaalt. 
Dit geldt zeker voor de dieren die levend onderin de tonnen terecht komen en stikken onder de lijken van hun soortgenoten. Tonnen worden pas aangemeld bij Rendac als ze vol zijn.

Geen bestraffing
Er werd, voor zover Animal Rights kan nagaan, nog nooit een boete uitgedeeld voor deze ernstige vorm van dierenmishandeling. Uit de gegevens die Animal Rights van 2016 t/m 2023 bezit, komt slechts één geval naar voren waarbij meer werd gedaan dan een waarschuwing geven. Op 4 maart 2019 maakte een opsporingsambtenaar van de NVWA een Proces Verbaal op voor het aanbieden van een levend kalf van 10 dagen oud ter destructie. Nergens komt uit naar voren dat dit ook tot een boete of een werk- of gevangenisstraf heeft geleid.

De ene na de andere veeboer trekt, na betrapt te zijn, in zijn of haar verklaring het boetekleed aan en de NVWA volstaat vervolgens met een schriftelijke waarschuwing met als motivering dat het tenslotte niet opzettelijk is gebeurd.

Dierenpolitie treedt wel op
Eind 2023 of in de eerste helft van 2024 - de datum en locatie zijn gelakt door de NVWA - gebeurde er iets bijzonders. Niet een chauffeur van Rendac vindt een levend ter destructie aangeboden dier, maar een toevallige voorbijganger ziet een dier bewegen onder een stuk met houten palen verzwaard zeil langs de kant van de weg.

Een Rendac chauffeur laat normaliter het dier aan zijn lot over, probeert de eigenaar te waarschuwen, maar belt anders zijn werkgever, die op haar beurt de NVWA weer informeert, die vervolgens enkele maanden later een obligate waarschuwing uitdeelt. De Rendac-chauffeur rijdt door naar de volgende klant.

In dit geval belde de voorbijganger de dierenpolitie en deze sprongen wel in actie. Zij informeerden vervolgens de NVWA met de boodschap: ” De zaak wordt sowieso strafrechtelijk opgepakt.”

De dierenpolitie maakt een proces verbaal op:
“Aldaar zou een voorbijganger een zijl hebben zien liggen buiten het weiland. Melder dacht dan gezien te hebben dat het vermoedelijk dier wat onder het zijl zou liggen nog zou ademen, omdat melder het zijl zag bewegen.”

“Ik keek naar het zijl en zag het zijl bewegen. Ik zag dat de bewegingen op en neer gingen, alsof er iets onder lag wat nog ademende.” [Schrijffouten zijn toe te schrijven aan de dierenpolitie.]

De politieagenten halen het zeil weg:
“Onder het zijl zag ik toen een schaap liggen. Ik zag dat het schaap op zijn zij lag. Ik zag dat het schaap nog leefde. Ik zag dat het schaap adem haalde en ik zag dat hij zijn ogen open deed en weer sloot. Ik zag dat het niet goed ging met het schaap. Ik hoorde de boerin zeggen: "Dit is blauw tong dit schaap is ziek.". Ik zag dat de boerin het schaap aanraakte op zijn buik, ik zag dat het schaap hierop reageerde, ik zag dat hij zijn kop een beetje optilde van de grond af. Ik zag dat hij zijn ogen open deed. Ik zag dat de boerin de bek van het schaap open deed. Ik zag dat het schaap als reactie hierop met zijn kop bewoog, alsof hij het niet prettig vond wat er gebeurde. Ik hoorde de boerin zeggen: "Ja, dit schaap heeft blauwtong.””

“Wat ons opviel tijdens het wachten op betrokkene was dat als er een auto langs reed, het schaap hier op reageerde doormiddel van zijn kop iets bewegen. Ook zag ik dit als wij vlak langs het schaap liepen of als er ineens hard geluid was. Ik zag dat het schaap op geluiden reageerde.”

De reactie van de boer:
“Ik snap het niet vanmiddag was hij echt dood.”

Aanwijzingen over hoe het met deze zaak afgelopen is, zitten niet tussen de aangeleverde documenten; misschien loopt het nog. Wat frappant is aan deze zaak is dat de NVWA en de minister van LNV/LVVN beweren dat strafrechtelijke vervolging niet mogelijk is, terwijl de dierenpolitie van mening lijkt te zijn dat dit het enige logische traject is.

Animal Rights gaat dit bij de NVWA navragen.

Dwangsommen in plaats van waarschuwingen
Dit zei toenmalig landbouwminister Staghouwer erover in een verzamelbrief dierenwelzijn in april 2022: “Het OM heeft aangegeven dat de schriftelijke notificatie die de Rendac naar de dierhouder stuurt en de melding aan de NVWA onvoldoende basis biedt voor strafrechtelijke vervolging. Nu strafrechtelijke vervolging niet mogelijk blijkt, heeft de NVWA haar handhavingsstrategie aangepast. Vanaf dit najaar wordt bij een eerste melding van een levend aangetroffen dier door Rendac een last onder dwangsom opgelegd, omdat de houder het dier de nodige verzorging heeft onthouden.”

De conclusie van de minister is incorrect. Het OM zegt niet dat strafvervolging niet mogelijk is, maar dat de huidige documentatie van deze misdaden niet voldoet. De NVWA (en Rendac) moeten er dus voor zorgen dat ze hun zaken beter voor elkaar brengen.

In 2024 zien we dan de eerste lasten onder dwangsom die worden opgelegd. Op 14 juni 2024 wordt een last onder dwangsom definitief voor een pluimveebedrijf uit het Drentse Linde, omdat een in februari dat jaar ter destructie aangeboden kip niet dood was:
”Ik ben van mening dat gevaar voor herhaling van de overtreding voor de hand ligt. U bent een professioneel houder van dieren en het afvoeren van kadavers behoort tot uw normale bedrijfsvoering. Het aanbieden van een levend dier ter destructie is zeer onzorgvuldig. Ik concludeer daarom dat u niet in alle gevallen zorgvuldig controleert of een ter destructie aangeboden dier daadwerkelijk dood is, waardoor ik het aannemelijk acht dat de overtreding in de toekomst opnieuw wordt begaan.”

Diezelfde dag krijgt een varkensfokker uit het Overijsselse Notter hetzelfde bericht omdat in maart werd geconstateerd dat een ter destructie aangeboden big niet dood was.

In augustus krijgt een pluimveebedrijf uit het Drentse Grollo een last onder dwangsom opgelegd omdat een aangeboden kip niet dood was in april 2024. En op dezelfde dag een varkenshouderij uit het Gelderse Terwolde voor het aanbieden van een big dat niet dood was in juni.

Het gaat in alle gevallen om een dwangsom van €1.500,- die verbeurd wordt als in de toekomst blijkt dat het bedrijf nogmaals een dier ter destructie aanbiedt dat niet dood is. Het maximumbedrag aan dwangsommen dat op basis van deze last kan worden verbeurd is €4.500 en de NVWA gaat ervan uit dat het genoemde dwangsombedrag de bedrijven ertoe beweegt een herhaling van de overtreding te voorkomen. Aan de last is een geldigheidstermijn van een jaar verbonden.

Aan een last onder dwangsom kleeft hetzelfde bezwaar als aan een waarschuwing. De kans om opnieuw betrapt te worden, zeker binnen een jaar, is minimaal en er vindt geen bestraffing plaats voor het onvoorstelbare leed dat al is aangericht.

Landbouwminister Staghouwer zei in de eerder aangehaalde verzamelbrief al: ”Ook wanneer sprake is van onbewuste onbekwaamheid is hier sprake van het onthouden van de nodige zorg voor een dier, met ernstige welzijnsaantasting tot gevolg.”

Nalatigheid
Een goed voorbeeld hiervan is een zaak uit november 2023. Een veehouder uit het Gelderse Vragender denkt een 9 jaar oude roodbonte koe af te maken met een schietmasker - een stalen pen die in het voorhoofd schiet, aangedreven door 9mm munitie, uit een in de hand gehouden apparaat.
“Het betrof volgens de houder een behandelde koe die ernstig kreupel was. De behandeling van het dier had niet het gewenste resultaat en het dier ging snel achteruit. Hierop heeft de houder besloten het gewonde en het zieke dier te euthanaseren zodat het van verder ernstig lijden of ernstige pijn bespaard bleef.”

Hij legt de koe vervolgens aan de weg om opgehaald te worden door destructiebedrijf Rendac. De Rendac-chauffeur informeert de boer dat het dier niet dood is.
“De bevinding van de chauffeur was juist en het bleek dat de betreffende koe nog een zeer oppervlakkige ademhaling had. Houder heeft hierop het nogmaals de betreffende koe geschoten met het schietmasker waarop de dood vrij snel is ingetreden.”

Ook hier leidt de routinematige, achteloze houding van de veeboer tot een lange lijdensweg voor dit individuele dier. Hier MOET je je kwaad om maken!

Het is daarom onvoorstelbaar dat de NVWA-inspecteur op zijn rapport noteert:
“Niet kunnen aantonen dat hier sprake is van nalatigheid danwel opzet.”
Opzet? Nee! Dat moest er nog bijkomen. Maar dat er sprake is van nalatigheid spreekt voor zich. Er is immers een nog levend dier ter destructie aangeboden en langs de kant van de weg aan haar lot overgelaten!!!
De NVWA volstaat met het geven van een waarschuwing.

Nog meer zaken
Er zijn zeker nog twee zaken in het eerste deel van 2024 waarbij dieren bij aankomst van de Rendac-chauffeur nog leven. Eind juli in het Gelderse Lunteren blijkt bij een varkensfokker dat de aangeboden zeug niet dood was. En eind augustus is bij een eendenfokker in Hierden een aangeboden eend niet dood.

Verder zijn er nog een aantal veehouders die bezwaar hebben gemaakt tegen openbaring van de stukken. Dat is nog in behandeling.