Inhoud
NVWA laat zebra Smiley in de steek
Op 5 januari 2025 kreeg Animal Rights het bewijs in handen dat Circus Freiwald illegaal een zebra met het circus mee liet reizen. Het gaat vermoedelijk om Smiley. Animal Rights vroeg de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) om het dier te bevrijden uit handen van het circus.
Freiwald had sinds 20 december zijn tenten opgeslagen op de Goffertweide in Nijmegen als het ‘Kerstcircus Nijmegen’. Het circus blijft onverbeterlijk optreden met dieren, zoals ara’s, honden, pony’s en kamelen. Dat mag helaas nog, maar van oorsprong wilde zoogdieren zijn verboden.
Zebra Smiley treedt niet op, maar wordt wel met de andere dieren met het circus meegesleept en brengt zijn dagen blijkbaar door in een kleine kooi, zoals op de beelden van Animal Rights hierboven te zien is. Dit is verboden omdat de ontheffing om Smiley mee te zeulen vorig jaar werd ingetrokken.
Animal Rights heeft de NVWA de avond van 5 januari op de hoogte gebracht. Animal Rights verzocht de NVWA de zebra ‘in beslag’ te nemen, zodat hij zijn leven kan doorbrengen in een opvangcentrum met soortgenoten.
Er was haast geboden, want 5 januari was de laatste dag van het kerstcircus en de NVWA wist dat. Ondanks aandringen van Animal Rights ging de NVWA pas op 7 en 9 januari kijken in Arnhem. Er werd geen zebra (meer) aangetroffen.
Tijdlijn
Sinds 15 september 2015 mogen een groot aantal wilde diersoorten niet meer optreden in het circus na jarenlang campagnevoeren door verschillende organisaties. Daarmee kwam er een eind aan de uitbuiting van onder andere leeuwen, tijgers, olifanten en ook zebra’s in circuspistes in Nederland.
Circus Freiwald kreeg een ontheffing voor het meevoeren van 2 zebra’s, Smiley en Sascha, en olifant Buba omdat er destijds geen opvang beschikbaar was. Vanaf 3 januari 2016 kreeg het circus geen verlenging meer voor het houden van de zebra’s en heeft de NVWA meermaals een last onder dwangsom opgelegd. Vervolgens kwam op 22 september 2016 Sascha te overlijden door slechte verzorging op de locatie die nota bene zelf was uitgekozen door het circus.
In april 2021 maakten dierenrechtenorganisaties Animal Rights en Bite Back bezwaar tegen het besluit van 25 maart van dat jaar van toenmalig landbouwminister Schouten om een ontheffing voor onbepaalde tijd te verlenen aan circus Freiwald van het ‘circusverbod’ voor zowel olifant Buba als zebra Smiley. Er waren nu immers opvanglocaties beschikbaar.
De minister gaf met de ontheffingen, tegen het advies van haar ambtenaren in, gehoor aan moties van het CDA en de PVV om de dieren bij het circus te laten.
Op 11 augustus 2023 werd de ontheffing voor Buba ingetrokken. Buba was inmiddels met medewerking van het landbouwministerie weggesluisd naar Hongarije en stierf daar afgelopen december in een circuspark.
Op 29 oktober 2024 veegt de rechtbank (eindelijk) de vloer aan met de besluiten van betreffende minister en wordt ook de ontheffing voor zebra Smiley ingetrokken:
“De minister heeft vervolgens, zo blijkt uit de stukken, aan de hand van een ambtelijke notitie gekozen voor de optie waarbij zowel voor Buba als Smiley op aanvraag van Freiwald een ontheffing wordt verleend. In deze ambtelijke notitie is voor de ontheffingverlening echter evenmin een onderbouwing te vinden. Daarin wordt integendeel juist de vraag opgeworpen of die onderbouwing wel kan worden gegeven.”
“Uit de brieven van de minister leidt het College af dat het de minister niet is gelukt het ontheffingsbesluit te voorzien van een nadere motivering, ook niet nadat de minister daartoe een laatste poging heeft gedaan. Het College gaat er daarom vanuit dat de minister die nadere motivering ook niet kan geven. […] Uit het voorgaande volgt dat niet is voldaan aan de toepassingsvoorwaarden voor ontheffingverlening en dat het ontheffingsbesluit zal moeten worden herroepen. Het College zal dit, zelf in de zaak voorziend, doen.”. 1
Dat betekent dat het de familie Freiwald niet langer is toegestaan om Smiley (in Nederland) te vervoeren ten behoeve van een circus of een ander optreden.
Zoals Buba in Hongarije was ondergebracht, werd Smiley naar Duitsland gebracht om te voorkomen dat deze dieren een rustige oude dag zouden krijgen in relatieve vrijheid met soortgenoten.
Voor Buba is het te laat. Ook Smiley kan stikken als het aan de NVWA en LVVN ligt, maar een kans op pensioen voor Smiley bestaat nog steeds en zolang blijven wij voor hem vechten.
Update
Omdat Animal Rights de terugmelding vanuit de NVWA te mager vond, heeft de dierenrechtenorganisatie op 20 maart 2025 via een informatieverzoek aan de NVWA gevraagd om haar alle informatie te verstrekken ten aanzien van de meldingen over de aanwezigheid van een zebra (vermoedelijk Smiley) bij Circus Freiwald / Kerstcircus in Arnhem.
We wisten al dat na de melding op 5 januari, waarin uitdrukkelijk werd vermeld dat de urgentie hoog was omdat het de laatste dag van het kerstcircus was, de NVWA pas op de zevende ging kijken en de zebra niet aantrof.
”Wij zagen tijdens onze controle geen zebra. Wel zagen wij een vergelijkbare opstelling van de dierenverblijven als die in het filmpje. Daar waar in de video een zebra gestaan had was nu niks (meer) aanwezig. Hierna zijn we weggegaan …”
Freiwald en zijn vrouw liegen glashard tegen de NVWA-inspecteurs: ”Zij vertelde dat de bewuste zebra niet aanwezig was en ook niet aanwezig was geweest.”
Uit het vooronderzoek werd al wel duidelijk dat het circus geen TRACÉS aangevraagd had of heeft. Voor het vervoer van levende dieren binnen de EU moet de eigenaar/vervoerder in de online applicatie TRACÉS een dierengezondheidscertificaat aanmaken; de NVWA valideert deze vervolgens.
Op 9 januari gaat de NVWA nogmaals kijken. Freiwald had ’s ochtends gebeld dat hij geen tijd had: ”Op donderdag 9-1 werd ik kort voor 10 uur gebeld door dhr. … Hij gaf (in het Duits) aan dat hij en met hem de rest van het circuspersoneel zeer druk bezig was met het afbreken van het circus en dat een bezoek van ons absoluut niet uitkwam. Hij vertelde dat hij, voor zover hij wist voldaan had aan alle eisen en dat er meermaals in het verleden contact geweest was met de NVWA. Gevraagd naar waar de zebra was antwoordde hij dat het dier in Duitsland was en ondanks verder aandringen voor een nauwkeurigere locatie bleef hij bij "Duitsland". Ik vroeg hem of hij op de hoogte was van gerechtelijke uitspraken omtrent Smiley de zebra. Hij gaf aan dat hij wist van een uitspraak in april van 2024 maar, nadat ik hem gewezen had op een definitieve uitspraak in oktober 2024, vertelde hij dat hij van deze uitspraak niet op de hoogte was. Hij verbaasde zich er uitermate over dat hij, als betrokken partij, daarvan niet op de hoogte gebracht was.”
Het blijkt wel mee te vallen met die drukte: ”'s Middags ben ik, wederom samen met collega … naar het circus gegaan. Daar zagen we dat een klein gedeelte van het circus afgebouwd was en in eerste instantie geen mensen op het terrein aanwezig waren. Wij hebben een ronde over het terrein gemaakt waarbij we, toen we in de staltent waren, zagen dat de op 7-1 waargenomen pony's verdwenen waren. De overige dieren zagen wij nog.
Uiteindelijk hebben wij nog met mevr. … gesproken die aangaf dat haar partner weg was met de trailer en dat ze druk bezig waren in het proces van afbreken. Zij was bang dat ze de deadline van 18 jan. niet zou halen.
Wij hebben haar aangegeven dat we een verklaring van haar man op wilden nemen met betrekking tot de melding van de zebra. Wij hebben haar een Duitse vertaling via Google translate laten lezen van de tekst dat wij haar man als verdachte aanmerkten en hem als zodanig wilden horen (of woorden van gelijke strekking). Wij hebben haar daarbij uitgelegd dat dit gewenst was om zijn (hun) versie van het verhaal op papier te krijgen.
Gevraagd waar naartoe de aanwezige dieren vervoerd zouden worden antwoordde zij: "Duitsland". Een exacte locatie werd niet gegeven. Wij hebben haar verteld dat voor het vervoeren van de dieren een TRACÉS document nodig is. Zij vertelde ons dat alle dieren beschikten over een paspoort of iets vergelijkbaars en dat een TRACÉS echt niet nodig was en dat het in het verleden ook altijd zo goed ging.
Hierna hebben wij afscheid genomen en hebben het terrein verlaten.”
Die verklaring hebben de Freiwalds blijkbaar niet afgelegd. Althans, die zit niet bij de geopenbaarde documenten. Animal Rights vraagt dit nog na.
Op 22 januari 2025 wordt het rapport afgerond. De inspecteur geeft aan dat de overtreding van het verplaatsen van dieren zonder TRACÉS wordt doorgezet naar TBM (team bestuurlijke maatregelen). Hij vraagt nog: ”Is het mogelijk om hier een last (ter voorkoming?) voor op te leggen?” Of een last onder dwangsom of boete is opgelegd, blijkt niet uit de documenten. Ook dit vraagt Animal Rights nog na.
Freiwald vraagt voor de terugtocht naar Duitsland alsnog TRACÉS aan.
