Animal Rights maakt bezwaar tegen konijnenlaboratorium voor antigif

De oude gebouwen zullen gesloopt worden. De bestaande woning wordt in de plannen omgebouwd tot laboratorium. Ten noorden van de woning wordt een konijnenstal gebouwd voor 400 konijnen. In het laboratorium zouden naast antisera tegen slangengif ook teststrips geproduceerd worden om de diagnose slangenbeten bij de mens vast te stellen.

De konijnen worden gebruikt voor het maken van een antiserum. Tegengif tegen een slangenbeet wordt gemaakt door een dier - in dit geval een konijn - in te spuiten met slangengif. De konijnen worden dus vergiftigd. Het immuunsysteem van het konijn vormt daarna antistoffen. Tenslotte wordt er bloed van het konijn afgetapt, waarna de antistoffen er uit worden gewonnen om het tegengif mee te maken. 

Het bedrijf liet weten in een later stadium toelichting te geven op de ‘prille’ plannen, maar die toelichting is er nog altijd niet. Volgens de Stichting Informatie Dierproeven, in antwoord op vragen van het Eindhovens Dagblad, neemt de vorming van antistoffen enige weken in beslag en wordt aan het einde van de productie van de antistoffen het konijn gedood.

Dat de konijnen dood moeten, wordt echter nergens specifiek vermeld. Ook portefeuillehouder wethouder Marinus Biemans beantwoordde de vraag van de Deurnese fractie Progressief Akoord/Groen Links “… hoe komen deze dieren uit de tests (levend, misvormd of dood)” niet. ¹

Bij de aanvraag voor de natuurvergunning staat bij transportbewegingen echter dat vrachtwagens zullen worden gebruikt voor: “Aanvoer dieren/afvoer bedrijfsafval/afvoer kadavers/afvoer spuiwater/aanvoer bedrijfsbenodigdheden etc.”
Levende dieren worden aangevoerd, kadavers afgevoerd. Het lijkt er dus op dat de konijnen op de Riet 3 zullen worden afgemaakt. Het gaat dus niet om “350 tot 400 konijnen”, jaarlijks zou het om duizenden afgemaakte konijnen kunnen gaan.

Alles wat met dierenleed te maken heeft, schuift de wethouder in antwoord op de vragen van Progressief Akoord/Groen Links gemakzuchtig van zich af: “De rol van de gemeente is toetsen of er sprake is van een goede ruimtelijke ordening. Daarvoor volgen we de procedure van een principeverzoek, ontwerpbestemmingsplan en bestemmingsplan. De bedrijfsvoering wordt niet getoetst door de gemeente, maar door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit …”.

Het kan natuurlijk niet zo zijn dat de gemeente Deurne een bedrijf laat bouwen en volgooien met dieren en dat daarna pas de Rijksoverheid komt kijken en mogelijk zegt: dit mag helemaal niet. Alle facetten van dit plan moeten op elkaar afgestemd zijn.

Antiserums voor de behandeling van vergiftigingen door onder andere slangen, schorpioenen en spinnen worden in Nederland opgeslagen in het Nationaal Serum Depot. Dierentuinen drongen aan op de oprichting van dat depot in 2008. Zij hadden een kleine voorraad bij noodgevallen, maar kregen steeds vaker de vraag antisera te leveren aan particulieren die gebeten of gestoken werden door hun ‘huisdieren’. Dit legde een te groot beslag op hun eigen voorraad.

Dit depot is dus niet opgericht voor beten door de Europese adder, Vipera Berus, de enige gifslang in Nederland en België. Adderbeten zijn uiterst zeldzaam, de gevolgen meestal mild en toedienen van een tegengif is lang niet altijd nodig.

Volgens de RIVM wordt er jaarlijks tussen de 10 en 15 keer een beroep gedaan op het Nationaal Serum Depot. ¹ Het lijkt volstrekt absurd om hiervoor duizenden (?) konijnen te martelen en vermoorden. In artikel 2.1 lid 1 van de Wet Dieren is het verbod neergelegd om zonder redelijk doel pijn of letsel te veroorzaken of om de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen. ²

Naast de konijnen worden ook ergens slangen gebruikt om het gif af te tappen - slangen melken - dat vervolgens bij de konijnen wordt geïnjecteerd. Waar gebeurt dat? Hoe wordt met deze dieren omgegaan? Hoe zijn deze gehuisvest? “Er zijn meer vragen rondom dit project dan antwoorden,” verzucht Animal Rights directeur Susan Hartland.

De standaard procedure wereldwijd is om voor het maken van antiserum paarden te gebruiken. ³ Dit is evenzeer onwenselijk, maar deze dieren worden tenminste niet gedood om bloed hun af te tappen. Waarom moet er dan in Nederland een lab komen met ‘wegwerp’-konijnen?

Er zijn ondertussen ook methoden ontwikkeld waarbij geen zoogdieren worden gebuikt, maar waarbij bacteriën antisera produceren. ⁴ De methode die men in Deurne wil toepassen is daarmee ook achterhaald.

Volgens de bouwschets bijgevoegd bij de aanvraag worden er in de beoogde stal 480 kooien geplaatst waarvan er 400 gelijktijdig bezet zijn. Dit houdt in dat de konijnen individueel gehuisvest worden.

Al in 2014 wordt de Motie-Van Dekken ¹ over groepshuisvesting voor vleeskonijnen (Kamerstuk 28 286 nr. 742) aangenomen, waarin onder andere wordt gevraagd om “groepshuisvesting voor vleeskonijnen in nationale wetgeving op te nemen.”

In antwoord op Kamervragen zegt Landbouwminister Adema op 9 november 2022: “In het Plan van Aanpak huisvesting dat de konijnensector heeft opgesteld, is onder andere opgenomen dat voedsters uiterlijk 2030 gehuisvest moeten worden in zogenaamde combiparken of parttime in groepen.”
En ook: “Ook is het uitfaseren van conventionele kooien, en een aantal aanvullende eisen voor ruimte, vloeren en hokverrijking, onderdeel van de Nederlandse inzet bij de herziening van de Europese dierenwelzijnsregelgeving.“

Op 14 april 2022 meldde zijn voorganger Henk Staghouwer in een verzamelbrief dierenwelzijn al:
“Specifiek met het onderdeel leefruimte wordt via het IKB systeem geborgd dat alle vleeskonijnen uiterlijk 2030 in zogenaamde parken gehuisvest worden. Ook voedsters (moederkonijnen) moeten uiterlijk 2030 gehuisvest worden in zogenaamde parken of parttime in groepen.”

Het zou onbestaanbaar zijn dat een nieuw gebouwde konijnenstal konijnen individueel opsluit.

De verleende natuurvergunning, waar tegen Animal Rights nu allereerst bezwaar maakt gaat over de “oprichting van een konijnenhouderij”, maar is het geplande bedrijf dat wel? In de Wet dieren en het Besluit houders van dieren staan de regels en normen voor voor verschillende vormen van dierhouderij. Met betrekking tot konijnen zijn deze volledig ingericht op het fokken van ‘vleeskonijnen’ voor de slacht, niet op het inspuiten van konijnen met gif om vervolgens hun bloed af te tappen. Dat heeft meer verwantschap met experimenten in laboratoria.
In de nieuwe Wet dieren en haar amendementen is het streven juist om het aantal ingrepen bij dieren te verminderen. Het aftappen van bloed van dieren past daar zeker niet in.

De Centrale Commissie Dierproeven zei destijds tegen het ED: ”Voor een ondernemer hier een vergunning voor krijgt moet hij meerdere onderzoeken doorlopen. Eerst moet hij aantonen dat het meerwaarde heeft, vervolgens wordt er een inschatting gemaakt van het ongerief, voorgesteld aan de inspectie dierenwelzijn en tenslotte ethisch getoetst”. ¹ De CCD lijkt daarmee van mening te zijn dat het wel degelijk om een dierproevenlaboratorium gaat en niet om een veehouderij.

Wethouder Marinus Biemans ontkent dat. “Er worden geen dierproeven uitgevoerd op de konijnen. De konijnen worden ingespoten met slangenantigeen, waardoor zij antistoffen gaan produceren. Uit het bloed van de konijnen worden de antistoffen gewonnen, waarmee het tegengif wordt gemaakt. Er is geen sprake van het uitvoeren van tests,” antwoordde hij op vraag 1 van PA/GL. Bij vraag 5 geeft hij echter aan dat er in eerste instantie vooral onderzoek wordt gedaan: “Hoewel in eerste instantie de nadruk ligt op onderzoek, zal uiteindelijk de productie van antiserum de bedrijfsvoering bepalen. Het laboratorium heeft hierin een ondersteunende functie. De verwachting is dat onderbouwd kan worden dat het bedrijf als geheel valt onder categorie 2 van de lijst ‘Bedrijven en milieuzonering’. Al met al is er sprake van een bedrijf dat beter past in het buitengebied dan op een industrieterrein.” ²

Er wordt echter wel een medicijn geproduceerd, namelijk antiserum. Is het bedrijf daarmee geen farmaceutisch bedrijf? De vervolg vraag is dan meteen: hoort een dergelijk farmaceutisch bedrijf wel thuis in een agrarisch gebied? De wethouder: “Een productiebedrijf van farmaceutische stoffen zou inderdaad thuis horen op een industrieterrein. De hoofdzaak bij zo’n bedrijf ligt met name bij het produceren van farmaceutische stoffen/medicijnen op basis van onder andere (chemische) stoffen. Hier-voor komen niet per definitie dieren aan te pas.”

Er is een vergelijkbare zaak. Het Leidse biotechbedrijf Pharming produceert het geneesmiddel Ruconest met behulp van genetisch gemanipuleerde konijnen. De dieren maken de werkzame stof, die vervolgens wordt gewonnen uit de konijnenmelk. Het Leidse bedrijf heeft twee konijnenboerderijen in Nederland. Er zijn plannen voor de bouw van een derde en vierde ‘boerderij’. Zover Animal Rights weet, zijn deze op een industrieterrein gevestigd en niet in agrarisch gebied. Voor in gebruiksname van deze ‘boerderijen' moest de Europese toezichthouder voor geneesmiddelen, de EMA, eerst toestemming geven.

We zagen al eerder dat op de Riet 3 levende konijnen zullen worden aangevoerd en kadavers afgevoerd. Het lijkt er dus op dat de konijnen op lokatie zullen worden afgemaakt. Dat lijkt in niets op een ‘reguliere’ konijnenhouderij van waar de konijnen worden getransporteerd naar een slachthuis. Dit bedrijf is dus geen konijnenhouderij maar gaat fungeren als slachthuis. Dat het eindproduct ‘bloed’ is en niet ‘vlees’ maakt daarbij niet uit.

Omdat het op dit adres een veebedrijf betreft dat reeds gestopt was, zal een nieuwe vorm van veehouderij een significante toename van stikstof depositie inhouden. “Ten aanzien van vermesting en verzuring is een significant negatief effect dan ook niet uit te sluiten. Om significante negatieve effecten op de omliggende Natura 2000-gebieden te voorkomen is elders ammoniak gesaldeerd.” Het gaat om een voormalige kalverhouderij aan de Vinkenweg 7 in Deurne.

De aanvraag vergunning Wet natuurbescherming verwijst ook naar de bouwvrijstelling: “Daarnaast is op 1 juli 2021 de Wet stikstofreductie en natuurverbetering in werking getreden. Deze wet maakt een gedeeltelijke vrijstelling mogelijk van de natuurvergunningplicht voor het aspect stikstof voor activiteiten uit de bouwsector.” De bouwvrijstelling is echter door de rechter van tafel geveegd. ¹

Daarnaast is Animal Rights van mening dat de ‘koehandel’ in stikstofrechten onhoudbaar is en verboden moet worden. De overheid moet de regie nemen en beschikbare stikstofrechten allereerst gebruiken om natuur te herstellen.

Volgens de Wet natuurbescherming mag men geen vogels en andere beschermde dieren of planten beschadigen bij bouwactiviteiten. De vergunning voor de voormalige veehouderij aan de Riet 3 werd al in 2011 ingetrokken. De huidige bebouwing bestaat uit een vervallen woonhuis met twee of drie bouwvallige schuren en het terrein is overwoekerd. Het is goed mogelijk dat in de afgelopen 10 jaar beschermde dier- en/of plantensoorten zich op deze locatie gevestigd hebben, denk aan uilen, vleermuizen, marterachtigen, etc.

In de pers wordt als initiator van dit, in onze ogen, absurde plan het bedrijf FarmArts BV genoemd. FarmArts opende in oktober 2014 een nieuwe dierenartsenpraktijk in Staphorst ¹ aan de Weth Timmermanstraat 15/A. Dit werd later Dierenkliniek Staphorst die sinds juni dit jaar gesloten is. ² Geen succes dus.

De vergunning werd niet aangevraagd door FarmArts BV, maar verleend aan A.T.H. Vastgoed BV. ³ Beide ‘bedrijven’ blijken echter gevestigd te zijn in een woonhuis aan de Patrijs 34, te Staphorst. ^{4 5} Ook PeelArts is op dit adres gevestigd.

Achter deze ‘bedrijven’ gaat dierenarts Harry Arts schuil, tevens bestuurslid van Kleindier Liefhebbers Nederland. Dit hele plan is dus een hersenspinsel van een individu dat zich voornamelijk bezighoudt met de hobbykonijnenfokkerij. ³

Tot nu toe blijkt uit niets dat er expertise is met betrekking tot het commercieel houden van konijnen, bedrijfsmanagement, slangengif, antiserums, etc.

Animal Rights heeft hierboven een flink aantal redenen aangevoerd waarom dit project geen doorgang zou moeten vinden. Het plan om konijnen op te sluiten in kooien, in isolatie; ze vervolgens in te spuiten met slangengif en ze “enige weken” later te vermoorden om hun bloed af te tappen, om een antiserum te winnen voor mensen die er voor kiezen giftige slangen te houden, klinkt als de absurde verhaallijn van een derderangs vampierfilm.

Animal Rights zal zich tot het uiterste inspannen om “Dracula in Deurne’ tegen te houden en roept de Deurnese gemeenteraadsleden op om hetzelfde te doen en dit absurde, dier-onterende plan naar de prullenbak te verwijzen.

Op 5 oktober 2023 maken Burgemeester en wethouders van de gemeente Deurne ingevolge artikel 1.3.1 Besluit ruimtelijke ordening bekend, dat het voornemen bestaat om voor onder andere de locatie Riet 3, Deurne een bestemmingsplan voor te bereiden (de oprichting van een onderzoekscentrum voor de productie van antiserum tegen slangengif en diagnostische teststrips).